Gesneuvelde helden komen tot leven
- 5 minuten leestijd
- 4358 x bekeken
'Dear mother'. Zo beginnen veel brieven van jonge Canadese soldaten die in de Tweede Wereldoorlog Europa hebben bevrijd. Net zoals bij de 1394 gesneuvelde soldaten die, mijlenver van hun geliefden, in Holten liggen begraven. Maar wie waren deze bevrijders? En wat lieten ze thuis in Canada achter? In het vernieuwde Informatiecentrum Canadese Begraafplaats komen hun verhalen stuk voor stuk tot leven. Waarvan tien in het bijzonder.
Een vingerdruk op het portret en de ruimte achter het glas begint te bewegen. Vier gedaantes gekleed in legeruniform lichten op. Om hen heen liggen een jerrycan, plunjezakken, houten munitiekisten, een landkaart en andere legerattributen. Op de achtergrond tonen filmfragmenten de hevige strijd en euforische overwinningen. Het geluid van denderende oorlogsvoertuigen en juichende mensen versterkt de beleving.
Dan worden de naam en leeftijd van een soldaat genoemd. Kenneth Buchanan, 24 jaar, geboren in Belmont, Canada. Een jonge man, pas getrouwd en vader van een dochtertje. Hij krijgt permissie om even naar Engeland af te reizen om zijn pasgeboren dochter te zien. Maar Kenneth moet snel terug naar het front. De Duitsers geven zich nog lang niet gewonnen. In Nederland woedt een hevige strijd. Waar in het zuiden de vlag al uithangt, moet de rest van ons land nog bevrijd worden.
Zoektocht naar levens van 1394 bevrijders
"Die bevrijdingslinie is hier te volgen", wijst voorzitter van het Informatiecentrum, Albert Boode, naar een wand waarop de kaart van Nederland prijkt. Gekleurde lijnen en pijlen geven de opmars van de Geallieerden aan. "De bevrijders kwamen vanuit Duitsland en het zuiden van Nederland. Bij veel plaatsen staat het aantal gesneuvelde soldaten. De Canadezen die tijdens onze bevrijding, en soms erna, omkwamen in Midden-, Oost- en Noord-Nederland liggen hier begraven."
Met hier, bedoelt Boode de Canadese Begraafplaats op de Holterberg. Een van de grootste militaire erevelden van Nederland. Aangelegd in 1945 en onderhouden door de Commonwealth War Graves Commission. Sindsdien is het een plek waar nabestaanden hun geliefden opzoeken, indrukwekkende herdenkingen worden gehouden en belangstellenden een kijkje nemen.
Achtergrondinformatie over het leven van de jonge jongens in Canada, is er dan nog niet. Alleen een boekje met hun namen en de plattegrond van het graf wie waar ligt. "Dat vonden wij als vriendengroep uit Holten te gek voor woorden", vertelt Albert. "Het werd tijd om onze bevrijders een gezicht te geven en het verhaal achter deze helden te vertellen. We zijn rond 2006 begonnen met de zoektocht en in 2011 het Informatiecentrum Canadese Begraafplaats geopend."
Soldaten komen tot leven
Een prachtig centrum vol dierbare herinneringen, verslagen over verlies en overwinningen en veel kostbaar beeldmateriaal. Het centrum ligt pal naast de Canadese Begraafplaats op de Holterberg. Doordat er jaarlijks steeds meer mensen en scholen het militaire ereveld bezoeken, is het centrum onlangs uitgebreid en verbouwd. Zo is er een ontvangstruimte voor grote groepen gekomen, zijn nissen gerealiseerd waarin verschillende films worden getoond en een aangrijpende belevingsruimte gebouwd waar gesneuvelde soldaten tot leven komen.
Zoals Albert Bushensky, 24 jaar. Terwijl zijn verhaal wordt verteld, doemt een huwelijksfoto op. Het plaatje laat een zeer jonge Albert en zijn vrouw Gladys zien. Ook een foto waarop hij samen met zijn ouders staat, komt voorbij. Albert schrijft elke dag een brief aan zijn vrouw en familie. De brieven zijn gelukkig bewaard gebleven. Delen ervan worden verteld alsof hij het zelf voorleest. Ook zijn laatste die hij op 6 april naar zijn geliefden stuurt. De soldaat is dan in de buurt van Holten waar hij gewond raakt. Zijn twee tankmaatjes zijn op slag dood. Albert overlijdt later in het ziekenhuis.
War Diary belangrijke informatiebron
En zo zijn er nog tal van verhalen die indruk maken. "We zijn overigens geen oorlogsmuseum waar je voorwerpen kunt bekijken. Dit is echt een informatiecentrum. Met een eigen onderzoeksteam. Zo hebben we in de loop der jaren heel veel informatie over de soldaten die hier liggen, weten te verzamelen. Dankzij instanties in Canada, contacten met nabestaanden en de War Diary waarin operaties van uur tot dag zijn vastgelegd", zegt Boode. "We adviseren de mensen om eerst het centrum en daarna de begraafplaats te bezoeken. Als je bij een graf staat van een soldaat waarvan je net zijn levensverhaal hebt gehoord of gelezen, beleef je dat heel anders."
Het Informatiecentrum is het gehele jaar open. Voor actuele openingstijden kijk op www.canadesebegraafplaats.nl. De Canadese Begraafplaats is dagelijks toegankelijk met uitzondering van de speciale herdenkingen die om de vijf jaar worden gehouden en waar duizenden mensen uit binnen- en buitenland aanwezig zijn.
Soldaat Albert Adolf Bushensky (1921-1945)
In de namiddag van 8 april 1945 raakt Trooper Albert Bushensky zwaar gewond in de buurt van Holten. Het voertuig waarin hij zit, wordt getroffen. Een deel van zijn linkerbeen is afgerukt. Hij krijgt morfine toegediend en wordt met de legerambulance naar het ziekenhuis in Lochem gebracht. Daar overlijdt hij aan het eind van de dag alsnog aan zijn verwondingen. Het lichaam van Albert wordt tijdelijk begraven op de begraafplaats in Lochem. In juni 1946 ontvangt zijn vrouw Gladys in Canada bericht dat haar man wordt herbegraven in Holten. Albert Bushensky rust in plot 2, rij H, graf 14.